Dit artikel maakt deel uit van onze korte serie "De was door de eeuwen heen". De vorige keer hebben we een korte blik geworpen op de fascinerende evolutie van wasgoed door de eeuwen heen. In deze tweede aflevering bespreken we de vroegste bewijzen die de geschiedenis ons heeft achtergelaten over het schoonmaken van kleding. Veel plezier!
Prehistorie
Per definitie dateert de prehistorie van voor de opgetekende geschiedenis. Dit betekent dat onze voorouders ons helaas geen handige tips hebben nagelaten over hoe je een wollige mammoetvacht schoonmaakt. Maar afwezigheid van bewijs is geen bewijs van afwezigheid en we weten dat de belangrijkste factoren voor het doen van de was allemaal aanwezig waren in de prehistorie:
Prehistorische mensen hadden over het algemeen toegang tot natuurlijke schoonmaakmiddelen zoals zand, as of dierlijk vet, maar ook tot planten met zeepachtige eigenschappen; ze hadden toegang tot water in de vorm van rivieren, meren en natuurlijke bronnen; ze hadden toegang tot stenen en hout waarmee ze kleding konden slaan of wrijven om vlekken af te breken; en ze hadden toegang tot warme zonneschijn om de kleding buiten te drogen. Toch betekende de nomadische en vaak onzekere levensstijl van die tijd waarschijnlijk dat het hebben van schone kleding geen grote zorg was.
Oudheid
Oude beschavingen waren meer geïnteresseerd in hygiëne dan hun prehistorische voorgangers. De oude Babyloniërs schijnen de eersten te zijn geweest die natuurlijke zeep gebruikten; het vroegste recept staat op een kleitablet van rond 2800 voor Christus. De oude Egyptenaren gebruikten zeep gemaakt van een combinatie van dierlijke en plantaardige oliën en zout, samen met natron, een minerale alkali die fungeerde als een zuiverend middel. In het oude China werden kleren gewassen met as van planten en schelpen, dat diende als een krachtig natuurlijk wasmiddel.
De oude Grieken hechtten veel waarde aan reinheid en hebben een zeer vroege vorm van douchen uitgevonden, maar het waren de Romeinen die zeep uiteindelijk zijn naam gaven. Volgens de legende vermengde regenwater dat van de berg Sapo naar beneden stroomde, waar dieren werden geofferd, zich met dierlijke vetten en houtas tot een mengsel dat heilzaam bleek te zijn voor kleding en huid.
Maar daar lieten de Romeinen het niet bij - ze ontwikkelden ook de voorloper van de wasserette. Deze etablissementen, bekend als fullonicas, lieten vuile kleding weken in grote bassins gevuld met water en urine, waarvan het hoge ammoniakgehalte fungeerde als een natuurlijk reinigingsmiddel, samen met natron en verschillende soorten klei. Arbeiders die fullones werden genoemd, stampten op de kleren terwijl ze weken om zoveel mogelijk onzuiverheden eruit te halen. De kledingstukken werden vervolgens uitgewrongen, in de zon gedroogd, geborsteld en konden zelfs wit worden gemaakt met behulp van fijn wit krijt dat bekend staat als Cimoliaanse aarde.
Samenvattend: hoewel vooruitgang in de technologie het wasproces zeker sneller en praktischer heeft gemaakt dan het ooit was, bestaat het proces zelf al bijna net zo lang als kleding.